Σύντομη περιγραφήΠροτείνετε έναν καταθέτηΌροι λειτουργίαςΝομική δήλωση Καταθέτες μαρτυριώνΜαρτυρίες προσφύγωνΜαρτυρίες απογόνων Ιστοσελίδες περιφέρειαςΙστοσελίδες άλλων προγραμμάτωνΙστοσελίδες γενεαλογίαςΙστοσελίδες μαρτυριώνΙστοσελίδες προσωπικών ιστοριών Απόκτηση μαρτυρίας Γλωσσάρι

English


Σύντομη περιγραφή
 

Οι συνεντεύξεις που εντάσσονται στη συλλογή των "Μαρτυριών" όπως και τα γραπτά ή ηχογραφημένα αυτοβιογραφικά κείμενα στηρίζονται στην αφήγηση από μέρους του "πληροφορητή" περιστατικών, εμπειριών και καταστάσεων της ίδιας της ζωής του. Σε αντίθεση με λαογραφικού χαρακτήρα συλλογές το ενδιαφέρον δεν συνίσταται στο πώς "γίνονταν" τα πράγματα, όπως τα έθιμα, οι τελετές κλπ αλλά στο πώς συνέβησαν στους "πληροφορητές" μας, πώς τα βίωσαν, πως τα θυμούνται και τα ανακαλούν στο λόγο τους κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης που καταγράφεται άπαξ και διαρκεί συνήθως μια με δύο συνεχόμενες ώρες. Ακόμα και οι αναμνήσεις που διαμεσολαβούνται από τρίτα πρόσωπα περιστρέφονται γύρω από το πώς ο πληροφορητής γίνονταν κοινωνός των αφηγήσεων και πώς ο ίδιος συμμετείχε και επηρρεάζονταν από τη συνεχή διαπραγμάτευση της μνήμης και της ταυτότητας στο πλαίσιο της οικογένειας και των μνημονικών κοινοτήτων των χωριών, των συλλόγων και των στεκιών των προσφύγων.

Η κανονική τάξη της συνέντευξης περιλαμβάνει μια πρώτη επαφή ή προσυνέντευξη, συνήθως χωρίς τη χρήση εγγραφέα φωνής (μαγνητοφώνου, ψηφιακού εγγραφέα) με σκοπό την γνωριμία με τον πληροφορητή και την προετοιμασία των ερωτήσεων και της πορείας διεξαγωγής της συνέντευξης, ώστε αφενός να αποφεύγει τις προκατασκευασμένες και κλειστές αφηγήσεις, και αφετέρου να μην βασανίζει τον πληροφορητή με λογικές και χρονικές ανακολουθίες στο πλαίσιο της συνέντευξης. Η καταγραφή του γενεαλογικού δένδρου και μια σύντομη περιήγηση στη ζωή και την τωρινή ζωή του πληροφορητή ανοίγει δρόμους και ενεργοποιεί ακόμα και ξεχαμένα από τον πληροφορητή καταστάσεις και συμβάντα.

Η κύρια συνέντευξη καταγράφεται σε εικόνα και ήχο ή μόνο σε ήχο μόνο με την σύμφωνη γνώμη και την επιθυμία του πληροφορητή και εφόσον δε συντρέχουν ηθικοί λόγοι για το αντίθετο. Τέτοιοι λόγοι ματαίωσης μιας συνέντεξης αποτελούν η ψυχική και πνευματική κατάσταση του μάρτυρα, η σωματική του δυνατότητα του να ολοκληρώσει χωρίς ταλαιπωρία τον κύκλο της συνέντευξης και η πιθανότητα προσβολής του προσώπου του με την καταγραφή και την προβολή του προσώπου του σε κατάσταση τραυματισμού, πόνου ή ένδειας.

Ο τρόπος διεξαγωγής της συνέντευξης παραμένει ίδιος για όλους και εξειδικεύεται στη ροή και στη θεματολογία της για τις διαφορετικές ηλικιακές ομάδες - γενιές των πληροφορητών. Ο αυτοβιογραφικός χαρακτήρας που ξεκινά με την αυτοπαρουσίαση του πληροφορητή και έναν ελεύθερο μονόλογο αποτελεί συστατικό όρο (sine qua non) της συνέντευξης. Λόγω της ποικιλίας των πληροφορητών αλλά και της δυναμικής της συνέντευξης γενικά θεωρούμε ατελέσφορη για το πρόγραμμα μας την αυστηρή τήρηση ενός ερωτηματολογίου και την ακολουθία μιας σειράς τυποποιημένων ερωτήσεων. Αντί για αυτό επιλέξαμε τη δημιουργία δυο καταλόγων θεματικών τόπων, για όσους ανήκουν στην πρώτη και για όσους ανήκουν στις επόμενες γενιές, οι οποίοι τόποι επιτρέπουν τη διερεύνηση της μνήμης σε σχέση με τους πυρήνες της προσωπικής και κοινωνικής εμπειρίας. Πολλοί από τους θεματικούς τόπους αποσκοπούν στην άντληση πληροφοριών, ενώ άλλες στην καταγραφή νοοτροπιών, συναισθημάτων και απόψεων του πληροφορητή, όπως συνήθως η καταληκτήρια ερώτηση της αναδρομής στη ζωή του πληροφορητή που προκαλεί τη φιλοσοφική και θυμόσοφη διάθεση του.

Η βασική διαφοροποίηση στη θεματολογία των δυο ομάδων είναι η μεταφορά του κέντρου βάρους από την ανάμνηση της παλιάς πατρίδας στην εμπειρία της προσφυγιάς και στη δημιουργία της νέας ζωής στους τόπους υποδοχής. Διαφοροποιήσεις υπάρχουν σε ένα μέρος του θεματολογίου πάντοτε ανάλογα με τις τοπικές ιδιομορφίες στις οποίες αναφέρεται η συνέντευξη, την ιδιαίτερη ιστορία κάθε κοινότητας και την ξεχωριστή φυσιογνωμία και τις οικογενειακές καταβολές κάθε πληροφορητή. Ο στόχος μέσα από τις διαφοροποιήσεις και την ποικίλη ανάλογα με το πλαίσιο και τους συνομιλητές εκφορά των ερωτήσεων είναι να υπάρχει ένα ελάχιστο πεδίο κοινής κατανόησης όσων έρχονται στο λόγο με τρόπο που να επιτρέπουν συγκρίσεις και συνδυασμούς μεταξύ των συνεντεύξεων, γιατί κατά κανόνα οι διαφορετικοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται με πολύ ανόμοιο τρόπο – και απαντούν ανάλογα – πανομοιότυπες ερωτήσεις.

Κάτι που συνήθως ξεχνάμε είναι ότι τη συνέντευξη τη διαμορφώνουν – έστω και άνισα – και τα δυο μέρη, δηλαδή και αυτός που θέτει τις ερωτήσεις και αυτός που απαντά και είναι ατυχής συγκυρία που για λόγους πρακτικούς δεν έχουμε κόντρα κάμερα ώστε να μαγνητοσκοπείται ο «ερευνητής» του οποίου ακούγεται μόνο φωνή. Η τυπική συνέντευξη περιλαμβάνει ένα πλάνο καδραρισμένο στο πρόσωπο ή το μπούστο του πληροφορητή με ελάχιστες κινήσεις και αλλαγές της κάμερας. Ο τεχνικός εξοπλισμός είναι ο ελάχιστος δυνατός – συνήθως μια κάμερα DV και φυσικός ή ελάχιστος τεχνητός φωτισμός – και το συνεργείο δύο πρόσωπα, ώστε να μη διασπάται η προσοχή και να μην περισπάται η προσοχή και η αυτοβιογραφική και στοχαστική διάθεση του μάρτυρα.

Επόμενη σελίδα >