Η προετοιμασία της συνέντευξης ξεκινά με τον εντοπισμό των προσώπων που εντάσσονται σε μια από τις κατηγορίες που ενδιαφέρουν το πρόγραμμα. Αρχικά καταγράφουμε Το όνομα και τα βασικά βιογραφικά στοιχεία των προσώπων, κάτι που μπορεί να έχει συμβεί και με τη συμπλήρωση του Δελτίου Καταγραφής Γενεαλογικού Δένδρου από την πλευρά του ενδιαφερόμενου ή της οικογένειας του. Συνοδευτικά πρέπει να υπάρχει ένα σημείωμα με τα χαρακτηριστικά εκείνα του προσώπου που τον καθιστούν ενδιαφέροντα πληροφορητή και επισημαίνουν τυχόν ιδιαιτερότητες του. Αυτά τα στοιχεία εκτιμούνται από τους υπεύθυνους του προγράμματος ώστε να προγραμματισθεί η συνέντευξη.

Στον τομέα του εντοπισμού και της επιλογής των πληροφορητών είναι απόφασιστική η συμβολή των εθελοντών και των μελών των συνεργαζόμενων φορέων οι οποίοι γνωρίζουν πολύ καλύτερα από τους ερευνητές του τμήματος Γενεαλογίας τα πρόσωπα και τα ιδιαίτερα δεδομένα και ενδιαφέροντα κάθε κοινότητας. Επιπλέον είναι τα πρόσωπα που βρίσκονται κοντά στους ηλικιωμένους πληροφορητές και μπορούν να δημιουργήσουν το αναγκαίο για τη διεξαγωγή της συνέντευξης κλίμα εμπιστοσύνης και οικειότητας. Ιδιαίτερα στις περιοχές εκτός Αττικής οι εθελοντές μεθοδεύουν τη συνάντηση του πληροφορητή με τους ερευνητές και τους συνοδεύουν κερδίζοντας γνώσεις και εμπειρία στη διαδικασία της έρευνας. Εκτός από τους εθελοντές και τα στελέχη των συνεργαζόμενων φορέων καθένας μπορεί να συμβάλλει στο έργο της συλλογής των "Μαρτυριών" προτείνοντας έναν πληροφορητή ή "καταθέτη" μαρτυρίας

Η επιλογή των προσώπων υπαγορεύεται καταρχήν από την βιολογία, αφού πρωταρχικός στόχος είναι να καταγράψουμε με σύγχρονα ψηφιακά μέσα εγγραφής και σε ψηφιακές διαμορφώσεις (formats) την εικόνα και την φωνή των τελευταίων επιζώντων προσφύγων, των ανθρώπων δηλαδή που βίωσαν την αναγκαστική και ενίοτε βίαιη μετακίνηση από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη προς την Ελλάδα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν όσοι εγκατέλειψαν την πατρίδα τους σε ηλικία που τους επιτρέπει να διατηρούν αναμνήσεις και να ανακαλούν και να αφηγούνται εικόνες από τη ζωή τους εκεί. Ασφαλώς και στην περίπτωση και αυτών των προσώπων η μνήμη υπόκειται σε επηρεασμούς και ανατροφοδοτήσεις από μεταγενέστερες εμπειρίες των ίδιων των προσώπων, από αφηγήσεις άλλων και από γενικότερες αντιλήψεις που δημιουργούνται από την πρόσληψη των ιστορικών, λαογραφικών κλπ διαπραγματεύσεων που διακινούνται μέσω συγγραμμάτων, του Τύπου, των ΜΜΕ και των Τεχνών. Συνήθως τα γηραιότερα μέλη μιας κοινότητας είναι αυτά που επωμίζονται το ρόλο του θεματοφύλακα της μνήμης και για αυτό οι περισσότεροι πρόσφυγες έχουν ήδη σχηματίσει κάποιες ιστορίες ή αφηγήματα που αναπαράγουν σε κάθε περίπτωση. Η βιολογική επιλογή με βάση την ηλικία, τη σωματική και ψυχική υγεία και την επιθυμία συμμετοχής μειώνει τα περιθώρια οργάνωσης δειγμάτων με την επίφαση της αντιπροσωπευτικότητας που τεκμηριώνεται με αντικειμενικά κριτήρια φύλλου, προέλευσης, καταγωγής κ.ο.κ. Η επιλογή μας βασίστηκε στη μέγιστη διασπορά των αντικειμενικών χαρακτηριστικών, άνθρωποι με κάθε δυνατή προέλευση, εκπαιδευτικό επίπεδο, καταγωγή και γλωσσικό υπόβαθρο, και στην ενότητα της διαδικασίας καταγραφής. Βοηθητικά εντάσσονται και καταγράφονται από τους ερευνητές η γενεαλογία των προσώπων, βιογραφικά στοιχεία και δεδομένα για το συγγραφικό έργο τους ή τη δημόσια παρουσία τους ως "πληροφορητων". Η γενιά των προσφύγων δεν εξαντλεί το ενδιαφέρον της στην ανάμνηση της παλιάς πατρίδας, η οποία επηρεάζεται από ποικίλες εξαρτήσεις και ανατροφοδοτήσεις. Στο μεγαλύτερο μέρος κουβαλάει τις μνήμες και τους καημούς της περιόδου μετά τον ερχομό στην Ελλάδα και αυτό που αποτελεί την μνήμη της προσφυγιάς και τη ραχοκοκαλιά της προσφυγικής ταυτότητας. Άλλωστε αν απαλείψουμε το γεγονός του ξεριζωμού και την ενοποίηση των διαφόρων ομάδων κάτω από τον τίτλο του πρόσφυγα πιθανόν άλλες ομαδοποιήσεις θα είχαν μεγαλύτερη κοινωνική σημασία και επιστημονική εμβέλεια. Ακόμα και η τομή ανάμεσα στους πρόσφυγες και τους απογόνους δε διακρίνει σαφώς γενιές ανθρώπων με κοινούς εμπειρικούς ορίζοντες αφού άνθρωποι γεννημένοι το 1922-1923 δεν διαφοροποιούνται στην ουσία από όσους γεννήθηκαν δυο χρόνια πριν παρά μόνο στο θυμικό και στο συμβολικό επίπεδο. Επιλέξαμε λοιπόν μια δεύτερη ομάδα «πληροφορητών» οι οποίοι δε γεννήθηκαν κατά ανάγκη στη Μικρά Ασία, τον Πόντο ή τη Θράκη, αλλά μεγάλωσαν στους τόπους εγκατάστασης των προσφύγων και διατηρούν ανάλογες αναμνήσεις και εμπειρίες από το Μεσοπόλεμο και την πολεμική δεκαετία του 1940-1950. Η γενιά αυτή, αν θεωρηθεί μια και ενιαία, είναι η γενιά που βίωσε τις δυσκολότερες για την επιβίωση περιόδους της ελληνικής ιστορίας και παράλληλα ανάπτυξε εκτός από την προσφυγική, τοπικές, κοινωνικές, πολιτικές και μεταναστευτικές κουλτούρες με μεγάλη σπουδαιότητα για τη σημερινή φυσιογνωμία της ελληνικής κοινωνίας. Μια Τρίτη ομάδα, υποομάδα περισσότερο, αποτελούν άνθρωποι που ανέπτυξαν και αναπτύσσουν δραστηριότητες που στόχο έχουν τη διατήρηση και ενίσχυση της προσφυγικής μνήμης και ταυτότητας και των εθνοτοπικών τους εξειδικεύσεων, Μικρασιατική, Καππαδοκική, Ποντιακή, Θρακιώτικη κλπ. Η μουσική, ο χορός, η ενασχόληση με τη σωματειακή συλλογικότητα και η επίδοση στην ερασιτεχνική ιστοριογραφία και λαογραφία αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτής της δραστηριοποίησης που αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το πρόγραμμα μας. Ακόμα και σήμερα αιτούμενο είναι η δυνατότητα να εξετάσουμε την προσφυγική μνήμη και ταυτότητα διαμέσου των γενεών στο πλαίσιο των ίδιων κοινοτήτων και οικογενειών, .όπως καταγράφονται στο πρόγραμμα της Γενεαλογίας και συμμετέχουν με την προσφορά τεκμηρίων και των προσωπικών τους αφηγήσεων ή γραπτών για τα προσφερόμενα έγγραφα και φωτογραφίες.

< Προηγούμενη σελίδα  Επόμενη σελίδα >